PEER REVIEWED
https://doi.org/10.51897/interalia/YLSD7701
Kopciuszek i Sarmaci. Kamp w polskim i norweskim dramacie współczesnym
Anna Artwich
Abstrakt
Wydanie w 1964 roku “Notatek o kampie” Susan Sontag zapoczątkowało trwającą już ponad pół wieku dyskusję o zjawisku, którego funkcjonowanie w świadomości masowej wiązało się nieuchronnie z procesem jego zawłaszczania kulturowego. Fenomen, który wykształcił się w nowojorskiej subkulturze homoseksualnej, cechował się odrzuceniem normatywnych kodów kulturowych, hamujących rozwój tożsamości jednostki – wraz z wydaniem “Notatek o kampie” stał się on wyłącznie estetycznie przegięty i ideowo pusty. Gest przejęcia Sontag wywołał dyskusję dotyczącą możliwości odzyskania zjawiska o politycznym i odmiennościowym charakterze – właściwości tak rozumianego kampu zrekonstruowane zostają na potrzeby artykułu w celu analizy jego występowania w polskich i norweskich dramatach współczesnych. Z uwagi na katalizujący nastroje społeczne charakter tekstów dramatycznych stanowić mogą one doskonałe źródło wiedzy o zależnościach między praktyką teatralną a polityką, władzą lub płcią. Za pomocą zestawienia kluczowych tekstów dramatycznych (wśród których wymienić można choćby dramaty Jolanty Janiczak “O mężnym Pietrku i sierotce Marysi”, Pawła Soszyńskiego “Teo”, Lisy Charlotte Baudouin Lie i Marii Kristiny Karasjo “Sons of Libertys udistanserte Hongi hjerter og hjerner spiddet av enhjørningens anti-transcendentale regnbågs hallojs rosa horfluff med en twist” czy Kari Fredrikke Brænne “Fattigjenta, Bingoprinsen og Det Magiske Pølsevannet”) uwidocznione zostają zarówno podobieństwa, jak i różnice w kampowej dramaturgii obu krajów, która osadzona jest w odmiennych realiach społecznych i politycznych. Najbardziej znacząca w tej analizie komparatystycznej wydaje się różna tematyka poruszana w tekstach i, w efekcie, inne konotacje, które kampowe teksty dramatyczne w obu krajach budzą. Znaczna ilość polskich dzieł, poprzez ekspozycję wydarzeń, tradycji oraz bohaterów kluczowych dla polskiej tożsamości narodowej, wydaje się wciąż niezwykle zaangażowana we współczesny dyskurs społeczny. Dramaturgia norweska wydaje się nieco mniej poważna; artyści często w swoich tekstach bawią się estetycznymi możliwościami kampu. W ten sposób uwidoczniony zostaje dramatyczny potencjał ukazywania wieloaspektowości i nowatorskiego charakteru kampu w Polsce i Norwegii – tak przedstawione zestawienie staje się ciekawe z powodu odmiennych konotacji, uwarunkowań politycznych i społecznych reprezentowanych w kampowych tekstach dramatycznych obu krajów.
Słowa kluczowe: kamp, dramat współczesny, Polska, Norwegia
Abstract
The 1964 publication of Susan Sontag’s essay “Notes on ‘Camp’” initiated a discussion of a phenomenon whose functioning in the mass consciousness was inevitably linked to the process of its cultural appropriation, which had been going on for more than half a century. This phenomenon, born in the New York homosexual subculture, was characterized by a rejection of the normative cultural codes that inhibit the development of individual identity. With the publication of “Notes on ‘Camp,’” however, it was reduced to an aesthetic of excess and emptied of ideological content. Sontag’s gesture of appropriation sparked a discussion on the possibility of reclaiming the political and queer nature of camp. The latter understanding of camp is deployed in this article for the purpose of analyzing its manifestations in Polish and Norwegian contemporary drama. As catalysts of social moods, dramatic texts can be an excellent source of knowledge about the relationship between theatrical practice on the one hand and politics, power, or gender on the other. This paper juxtaposes key dramatic texts (including Jolanta Janiczak’s O mężnym Pietrku i sierotce Marysi, Paweł Soszyński’s Teo, Lisa Charlotte Baudouin Lie and Maria Kristina Karasjo’s Sons of Libertys udistanserte Hongi hjerter og hjerner spiddet av enhjørningens anti-transcendentale regnbågs hallojs rosa horfluff med en twist, and Kari Fredrikke Brænne’s Fattigjenta, Bingoprinsen og Det Magiske Pølsevannet) to bring out the similarities and differences between the two countries’ camp dramas set in different social and political contexts. The most significant point of comparison revealed by this analysis is that the dramas address different themes and, as a result, the dramas evoke different connotations in the two countries. Since many Polish dramas showcase events, traditions, and heroes associated with Polish national identity, they still seem deeply involved in contemporary social discourse. By contrast, Norwegian drama seems somewhat less serious; artists often play with the aesthetic possibilities of camp in their texts. This juxtaposition reveals the dramatic potential of contrasting the multifaceted and innovative nature of camp in the Polish and Norwegian theater. Camp plays in these countries are shown to have distinctive connotations and to represent different social conditions.
Keywords: camp, modern drama, Poland, Norway
