https://doi.org/10.51897/interalia/MCBQ6988
Sprawstwo praktyk komunikacyjnych a kształtowanie się męskiego habitusu w klasie szkolnej. Krytyczna analiza dyskursu
Sława Grzechnik
Uniwersytet Gdański
Abstrakt
Proces kształtowania się męskiego habitusu rodzajowego rozpoczyna się w chwili narodzin osobnika płci męskiej i trwa przez całe jego życie. Bardzo duży wpływ na postać oraz wymiar tej kategorii ma zespół praktyk komunikacyjnych produkowanych, a przede wszystkim reprodukowanych w klasie szkolnej. Język, akty performatywne oraz sposób użycia języka niosą ładunek emocjonalności, skojarzeń spowitych stereotypami, a także wskazują pozycję chłopca (ucznia) wraz z jego intelektualnymi i pozaintelektualnym „parametrami” w polu szkoły. Funkcjonuje ona jako swoista fabryka męskiego habitusu, w której głównym narzędziem jest język, a sama męskość w założeniach jest produktem mającym stanowić system dyspozycji do działania praktycznego, który wzmacnia trwanie „oczywistości społecznych”. To, co implikują urzeczywistniające się w klasie szkolnej akty performatywne, to nie przypuszczenia czy filozoficzne spekulacje, lecz czytelny oraz przez „wielu” i „wiele” doświadczany fakt społeczny. Męskość, jako złożona oraz wzbogacona różnorodnością kategoria, osadzona jest na sposobie użycia języka oraz myślenia o męskości, kobiecości i praktykach komunikacyjnych. Badania własne i ich analiza dowodzą, iż granice języka uczniów, przyszłych mężczyzn, wyznaczają granice ich męskiego habitusu.
Słowa kluczowe: szkoła, gender, męskość, dyskurs, męski habitus, chłopiec, uczeń
The action-inducing force of communication practices and construction of the masculine habitus in a classroom
Abstract
This article has explored and examined the ways of using the classroom language in primary school by Ethnography of communication (EC) and Critical discourse analysis (CDA). The classroom is a setting in which schoolboys and their social position are located. Causal force of the discursive space seems to be extremely effective in delimitation and incarceration of the mind. The position of every particular schoolboy (and schoolgirl) in this field is a result of the interaction between the specific rules of the field, language, interpretation and illusion. Masculine habitus is created not only by the way of using language and a spectrum of performative acts but also through the knowledge construction process during the learning practice. School is a special place where masculine habitus is produced and reproduced, day by day, according to the logic of the classroom field.
Keywords: school, gender, discourse, masculinity, masculine habitus, boy, student
